Regeneratieve begrazing
Snoeien is groeien. Regeneratieve begrazing staat steeds meer in de belangstelling. Het is een manier van begrazen die past in een duurzame en toekomstbestendige zorg voor de bodem, biodiversiteit en klimaatbestendigheid van graslanden. De manier van begrazing komt voor uit het bestuderen van natuurlijke migratiegedrag van kuddes. Grazers hebben van nature een belangrijke rol in het ecosysteem waarin ze voorkomen. Gewas en dier zijn in miljoenen jaren van co-evolutie op elkaar aangepast.
In natuurbeheer wordt al langer met kuddes grote grazers en gescheperde kuddes het natuurlijke gedrag van migrerende kuddes nagebootst, met de gewenste effecten op de ecologische waarden in een bepaald gebied. Maar ook voor boeren is het nadenken en begrijpen van de rol van grazers en hun invloed op de bodem en gewassen heel waardevol. Zelfs in kleinere houderijsystemen kun je hiermee heel goed rekening houden.
In de praktijk ziet de invloed van de grazers op het landschap er als volgt uit. Grote (en kleinere) kuddes die door het landschap trekken, zorgen in korte tijd voor een grote druk op een bepaald gebied. De gewassen worden kort gegraasd en belopen, waardoor een mat met organisch materiaal ontstaat die de grond bedekt. Het gras ziet er vertrapt uit, maar de wortels blijven intact. En niet te vergeten; de kudde laat ook wat achter, in de vorm van waardevolle mest en urine. Wanneer er niet meer voldoende gewas staat om de dieren te voeden trekt een kudde door en kan het gras zich herstellen. De nutriënten uit de mest en urine die in het gebied achter blijven, vormen de basis van waaruit een nieuwe cyclus van groei mogelijk wordt gemaakt.
Door goed te letten op de staat van de begrazing en daarop zowel het aantal dieren als de begrazingsduur op aan te passen, wordt een optimale opbrengst van het grasland gecreëerd. Planten krijgen de kans om te herstellen en de bodem krijgt de kans om een sterk en veerkrachtig ecosysteem te vormen. Dat is regeneratieve begrazing in een notendop.
In meeste hedendaagse landbouwsystemen wordt het vee gevoerd met krachtvoer en het land bemest met kunstmest. Er wordt minder tijd besteed aan de invloed van de begrazingsdruk op het land en het optimaliseren van deze balans. Bij regeneratieve begrazing wordt de veerkracht van het land hersteld en zorgt de bodem uiteindelijk voor de voerproductie. Het vee zorgt voor de bemesting. Door de manier van begrazen is er veel aandacht voor het optimaliseren van het groeiproces van het grasland en goed herstel van planten en bodem. Bijkomend voordeel is het doorbreken van de cyclus van wormen, zodat uitbraken van wormbesmettingen minder kans krijgen en er niet of nauwelijks gewerkt hoeft te worden met wormbestrijdingsmiddelen. Het meeste werk gaat zitten in het verplaatsen van de dieren en het monitoren van de staat van de weide.
Het is belangrijk om te beseffen dat het proces van het creëren van een goede bodem tijd kost. Ieder jaar dat met regeneratieve begrazing wordt gewerkt, zal de bodem meer herstellen. De weerbaarheid tegen droogte en extreme buien neemt dan ook toe. Voor deze vorm van boeren is zicht op een langere periode van pacht extra van belang.
Meer info over regeneratieve begrazing en praktische cursussen is te vinden op de website van met de natuur mee.
Kruidenrijk grasland