Het handboek richt zich op kleinschalige producenten van voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong. Het is belangrijk te weten wie je afnemers zijn.
Alle bedrijven die levensmiddelen verkopen zijn per 1 januari 2006 verplicht om zich te laten registreren bij de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit NVWA). Er zijn ondergrenzen waarbij producenten van primaire land- en tuinbouwproducten die kleine hoeveelheden rechtstreeks leveren aan consument of lokale detailhandel hoeven zich niet te laten registreren. Voor de verkoop van levensmiddelen eist de Warenwet dat iedere ondernemer over een HACCP/voedselveiligheidsplan beschikt. Hierin staat beschreven welke processen de ondernemer volgt om de veiligheid van zijn producten te garanderen. Veel branches hebben een hygiënecode.
Tip: vraag de hygiënecode op bij uw brancheorganisatie
Via deze link vind je een overzicht van de door de NVWA erkende hygiënecodes per sector.
Huisverkoop
Een huisverkoper mag normaal gesproken alleen verkopen aan consumenten en horeca. Volgens de oude Vestigingswet geldt voor “huisverkoop”, dat niet meer dan 5% van de totale omzet bestaat uit elders ingekochte producten. Als elders ingekochte producten meer dan 5% van de totale omzet vormen, wordt u gezien als detailhandel. Voor de Kamer van Koophandel geldt de oude Vestigingswet niet meer, maar veel gemeenten blijven toch de oude norm hanteren. In veel gemeentes valt de huisverkoop van streek-, ambachtelijke en boerderijproducten onder de term ‘nevenactiviteit behorende bij een agrarische bestemming’. Verwijzing naar de digitale “Handboek directe verkoop boerderijproducten”, Eind 2021 verschijnt een nieuwe druk van deze brochure.
Zo zijn er de hoofdstukken ‘Wat is er mogelijk en wat wil ik?’, ‘Wat kan ik?’, ‘Wat mag ik?’, ‘Op welke klanten richt ik mij?’, ‘Hoe richt ik een verkoopplek in?’ en ‘Hoe hou ik het leuk?’.
Niet elke persoon heeft de wil en de sociale vaardigheden om vaak met klanten om te gaan, eigen aan de verkoop via de korte keten. Het boekje bouwt hier een eenvoudige tool voor zelfreflectie in.
Succes bij verkoop gaat niet enkel over wat je verkoopt maar ook over hoe. De schrijfsters gaan dan ook wat dieper in op marketing. Ze vertrekken hierbij van ‘het draaiende wiel van de boerenmarketing’ waarbij persoon, plek, product, prijs, promotie en presentatie in evenwicht moeten zijn. Omgaan met klanten en uw producten aan de man brengen is een vak apart.
LTO heeft een brochure over verkoop vanaf de boerderij gemaakt: https://edepot.wur.nl/6021 en via www.multifuntionelelandbouw.nl is de handreiking over regels voor ondernemers in de multifunctionele landbouw gemaakt: https://edepot.wur.nl/16415 1
De Kamer van Koophandel (KvK) is een belangrijke vraagbaak, als je met huisverkoop wilt beginnen. De KvK is goed op de hoogte van de wetten en de regelgeving.
Detailhandel
Onder de detailhandel vallen bedrijven die fysieke goederen voor persoonlijk gebruik aan de consument leveren. In de spreektaal gaat het dus om winkels.
Er dient gekeken te worden of er milieurelevante activiteiten plaatsvinden. Denk daarbij aan de opslag van gevaarlijke of bodembedreigende stoffen in verpakking, opslaan van afvalstoffen, stookinstallaties en het bereiden van voedingsmiddelen. Daarnaast vallen de meeste (grote) koelinstallaties met ‘natuurlijke koudemiddelen’ in supermarkten onder de paragraaf koelinstallatie van het Activiteitenbesluit. De belangrijkste milieuthema’s binnen deze activiteiten zijn geluid en energie. De algemene eisen en regels zijn te vinden via deze link.
EG-erkenning
Als vlees wordt verkocht aan andere partijen dan moet het verkopende bedrijf een EG-erkenning hebben die toegekend wordt door de Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA). Zonder deze erkenning mag je dus niet leveren aan bijv. de plaatselijke slager.
Keurmerken
Een keurmerk is een hulpmiddel op de verpakking van voedingsmiddelen voor het maken van een duurzame of gezonde keuze. Een keurmerk geeft bijvoorbeeld aan dat het product is gemaakt met extra aandacht voor het milieu of dierenwelzijn. Hieronder volgen enkele relevante keurmerken, labels of andere initiatieven binnen de vermarkting voor kleinschalige producenten van voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong:
Europese Biologische keurmerk / Biologisch
Skal Biocontrole houdt toezicht op de hele biologische keten in Nederland en ziet erop toe dat het biologisch produceren, bewerken en verhandelen van producten voldoet aan de biologische EU-verordening, de Nederlandse Landbouwkwaliteitswet en de reglementen en grondslagen van Skal Biocontrole.
Als je SKAL gecertificeerd bent, mag je het keurmerk van het groene blaadje gebruiken. Als je het keurmerk wilt gebruiken, moet je je wel aan een aantal regels houden (zie www.skal.nl). Termen zoals biologisch, bio, ekologisch, ecologisch, eko en eco zijn beschermd en mogen alleen gebruikt worden als je daadwerkelijk SKAL gecertificeerd bent.
EKO staat voor biologische voeding https://eko-keurmerk.nl/wat-is-eko
Demeter
Demeter is het kwaliteitskeurmerk voor biodynamische landbouw en voeding. Het keurmerk is genoemd naar godin Demeter uit de Griekse oudheid: de godin van groei en vruchtbaarheid. Alle producten met een Demeter-keurmerk voldoen in ieder geval aan de normen voor biologische landbouw (zie SKAL), zoals die binnen de Europese wetgeving zijn vastgelegd. Boeren en verwerkers die daarnaast als aanvulling voldoen aan de Demeter-normen en -richtlijnen ontvangen na de controle een Demeter-certificaat en mogen het Demeter-keurmerk voeren (zie www.stichtingdemeter.nl).
Erkend Streekproduct
Het ‘Erkend Streekproduct’ is een onafhankelijk keurmerk voor streekproducten die op een maatschappelijk verantwoorde manier worden geproduceerd, met toegevoegde waarde voor de streek en het streekeigen cultuurlandschap. Het keurmerk wordt beheerd door de Stichting Streekeigen Producten Nederland (SPN) (zie www.erkendstreekproduct.nl).
Boerderijzuivel
De Bond van Boerderijzuivelbereiders heeft verschillende merken:
Echte Boerenkaas, is voor leden van de BBZ die Boerenkaas bereiden conform GTS-dossier
Kaas van de boerderij staat voor alle kaas die in Nederland op de boerderij bereid is, met de melk van de eigen koeien, schapen, geiten of buffels.
Echte Boerderijzuivel is het keurmerk zuivel die echt op de boerderij bereid is, met de melk van de eigen veestapel.
Slow Food presidia en Ark van de Smaak producten
In het presidium project werkt Slow Food wereldwijd samen met kleinschalige producenten van kwaliteitsproducten die dreigen te verdwijnen. SF en kleinschalige producenten leren meer over de productiemethodes, de grondstoffen en de omgeving waar het product gemaakt wordt. Zo blijven belangrijke (traditionele) kennis, vaardigheden, maar ook lokale rassen en plantsoorten bewaard. Rondom elf Nederlandse Ark van de Smaak producten hebben producenten zich verenigd in een presidium. Zij waarborgen onderling de kwaliteit van de producten, beschermen het landschap en helpen elkaar de productiemethoden te verbeteren (zie www.slowfood.nl).
Zeldzaam Lekker
Erkende ZeldzaamLEKKER bedrijven bieden producten of diensten aan die verbonden zijn met zeldzame huisdierrassen en daarmee bijdragen aan de instandhouding ervan. Met deze erkenning biedt de SZH een podium voor ondernemers met zeldzame rassen. Kenmerkend voor deze bedrijven is dat hun producten en diensten zich onderscheiden van soortgelijke producten door het verhaal dat erachter zit, de smaak, of de manier waarop het product gemaakt wordt. Bovendien is de herkomst en totstandkoming van het product helder en transparant (zie www.szh.nl).